Die vraag kan ik het beste als volgt beantwoorden. Ik ben medeoprichter van en werkzaam bij De Gordiaanse Knoop. Ik leef ruim 27 jaar heel gelukkig samen met de andere oprichter en werker bij dit project, Ingrid Los. Beiden doen wij dit werk met veel plezier. Werken met en voor mensen doe ik al ruim vijftig jaar en verveelt nooit. Ik leer elke dag nog bij.
Wat drijft jou dan, Jan Witkamp?
Lees je de laatste regel dan kan je ook tot de conclusie komen dat ik al een aantal jaren van mijn pensioen kan genieten. Heb ik serieus geprobeerd. Om na drie maanden tot het besef te komen dat ik als pensionado volkomen ongeschikt ben. Bovendien is er in welzijns- en therapie/trainingsland een heleboel te doen en zijn er vaklieden tekort. Ik blijf dus mijn bijdrage leveren zolang mensen aangeven daar iets aan te hebben.
Waar wil je dan je energie in steken Jan?
Goeie vraag. Om een antwoord te kunnen geven moet ik eerst drie thema’s noemen waar we in ons materieel rijke kikkerlandje mee worstelen.
De eerste is ‘Individualisatie’. Meer dan dertig jaar hebben we elkaar, zonder dat te onderbouwen, collectief wijsgemaakt dat je als individu de regie over je eigen leven moet hebben en dat je met minder geen genoegen hoeft te nemen. Kom dus op voor je rechten! Gevolg: er is een soort cultuur gemaakt waarin we er geen probleem mee hebben omwille van de verdediging van ons eigen belang anderen opzij te duwen. Gevolg daar weer van is dat we elkaar niet meer als lotgenoten of deelgenoten zien. De samenleving wordt steeds diffuser en anomischer. De sterken kunnen zich handhaven, de anderen worden aan hun lot overgelaten. Wie het niet redt loopt ook nog eens de kans van zichzelf te vervreemden. Zo is eenzaamheid in onze samenleving een grote sluipmoordenaar geworden. Door weinigen gezien en verwoord, maar door velen ervaren. Daar stel ik tegenover dat het mijn bedoeling is dat we met De Gordiaanse Knoop een plek maken, waar mensen elkaar kunnen ontmoeten. Waar je van harte welkom bent. Waar we activiteiten organiseren. Waar je kunt leren ‘het moeten er af te halen’, zodat jij je hart kunt openen en zich voor jou, in contact met anderen, nieuwe werelden zich openen. Waar mensen zich kunnen ontwikkelen, d.w.z. ‘de wikkels er bij jezelf af halen’. Dan kunnen we weer spelen.
Tweede thema is ‘werken aan je (persoonlijke) groei’. Gevolg van collectieve individualisatie is niet zelden dat je als individu het tempo van de ratrace die dit met zich meebrengt, niet meer kan volgen. Je verliest de aansluiting met andere mensen, raakt de controle stukje bij beetje kwijt over je eigen leven. Naarmate dat dit proces vordert kun je depressief raken en gaan denken dat er met jou iets niet in de haak is. Anderen beleven jou als ‘anders’ of ‘een beetje apart’, somber en niet altijd leuk meer om mee om te gaan. Sommigen keren zich van je af of vinden dat je hoognodig moet gaan werken aan jezelf om weer beter te worden. Niet zelden word je verweten dat – gevolg van individualiserend denken en voelen – jouw depressie, jouw anders zijn of jouw ongelukkig zijn jouw eigen schuld is. Grote onzin natuurlijk! Maar als een dergelijk verwijt jou treft verdiept dat jouw depressie en gevoel van eenzaamheid. Sommige mensen gaan dan ‘aan zichzelf werken’. Ze werken vaak zo hard dat het lijkt alsof ze ‘op tarief staan’. En in welzijns- en therapieland helpen we deze mensen maar al te graag. Zo is er een hele industrie van therapie, coaching en healing ontstaan, waarin professionals mensen helpen te ‘veranderen’. Wanneer geprobeerd wordt de persoonlijkheid van mensen anders te doen zijn scheppen we een groot probleem en breken we de persoonlijkheid van mensen op basis van die vergissing af. Die mensen hoor je vaak zeggen dat ze ‘de confrontatie met zichzelf aangaan’. Ze zien zichzelf als hun eigen vijand. Wanneer ‘veranderen’ gepraktiseerd wordt als ‘je richten tot de ander’ is het zeer waardevol. Dat is het alternatief voor staren naar je eigen navel, dat je een oneindig vergezicht geeft op je eigen ik. En dan……….? Door je te verdiepen in ‘de Ander’ krijgen we weer dialoog. Zo wordt het samenleven weer meer socialer.
Derde thema waar ik energie in wil steken en aan mensen wil overdragen is: ‘veranderen is niets meer of minder dan worden die je eigenlijk altijd al was’. Jij bent oké! Je was al oké en bent dat in de toekomst ook. We willen zoveel. Ons streven is vaak zo hoog en veelomvattend. We denken vaak in termen van problemen die we hebben en die opgelost moeten worden. In hulpverleningsland zijn we daar ook sterk in. Cliënt stelt een probleem, wat veelal ongemakkelijk voelt. Gezamenlijk wordt een ‘oplossing’ geformuleerd en een actieplan wordt gemaakt om die oplossing te bereiken. Pfff….. Ik word al moe van de idee zo te moeten werken. Waarom? Enkele voorbeelden: ademen is de basis van alle leven. Ademen gaat vanzelf! Jouw autonome zenuwstelsel regelt je ademhaling. Hoef je niets voor te doen. Lopen gaat vanzelf. Wordt eveneens geregeld door je autonome zenuwstelsel. Dat we ademen en lopen ervaren we als zo vanzelfsprekend, dat we er niet eens bij stilstaan. In plaats daarvan begeven we ons in een ratrace en werken we aan allerlei oplossingen voor problemen en ongemakken die we ervaren, werken we aan onze relatie om die optimaal te houden, onderhouden we onze sociale contacten en willen we daarin niemand teleurstellen, maken we carrière en als het even kan daarin promotie, vinden we tegenwoordig afstuderen op een niveau, minder dan H.B.O.- of Universitair niveau maar ‘zo, zo’, enz., enz., enz. Ja, daar worden we moe van en krijgen we depressies van.
Zelf heb ik een periode in mijn vroege leven gekend dat ik niet kon lopen. Veel medische bemoeienis en zorg viel mij ten deel. Toch, ondanks dat, leerde ik lopen op een moment dat mijn lichaam, spieren met name, voldoende waren gegroeid en sterk genoeg waren. Lopen is niet vanzelfsprekend. Als ik daaraan terugdenk, vervult mij immer een groot gevoel van dankbaarheid. Veel problemen lossen zich vanzelf op wanneer je het de kans geeft. Dat hoef jij niet te doen. Het is zoals de Boeddhistische monnik Me-Ti tegen zijn leerling TU zei. “Ik ga jou niet leren hoe je de wereld moet veranderen en verbeteren als je niet eerst goed wilt leren zitten.” Wat ik je gun is: een meditatieve houding aanleren. Ervaren ‘wat is’ in het moment, in plaats van ‘hoe je het wilt hebben’. Niet alleen denken, maar vooral voelen. Leren leven met verstand, maar ook vanuit je hart en met je lijf. Ik zeg altijd: “je hebt ogen gekregen om te kijken en te ‘zien’, een mond om de ander (aan te) spreken en om te zoenen, oren om te horen (dat is niet altijd wat je horen wilt), handen om te strelen en benen om toe te lopen naar ‘de Ander’. Zo kunnen we elkaar ontmoeten. Het moeten er af halen. Zo is er dialoog.
Zo ontstaat er ruimte om je te concentreren op andere thema’s dan je problemen. Jij bent meer dan je problemen. Zo kun je – in het Hier en Nu – jezelf bijvoorbeeld de volgende meditatieve vragen stellen:
Gegarandeerd dat je jezelf ontwikkelt en groei zult ervaren wanneer je je met deze vragen bezighoudt. Bij De Gordiaanse Knoop kunnen wij je ondersteunen bij het uitwerken van deze vragen. Neem gerust contact met ons op als je denkt dat het wat voor je is. Heb ik nu antwoord gegeven op de vraag ‘Wie ben jij, Jan Witkamp?’ Nee en Ja! Ik heb geen exposé gegeven van belangrijke gebeurtenissen en problemen die zich in mijn leven hebben voorgedaan. Ik heb ook niet verteld waar ik allemaal heb gewerkt, voor en met wie, welke opleidingen en cursussen ik heb gevolgd, welke diploma’s en certificaten ik heb behaald. Ook heb ik niet breeduit verhaald welke methoden ik allemaal gebruik in mijn werk. Daar kom je vanzelf achter wanneer je bij mij komt en wij gaan samenwerken.
Wel heb ik verteld wat mij drijft, nog steeds na alle werkzame jaren, om mijn werk te blijven doen. Ik heb vrij precies laten zien welke ideeën en verlangens ik heb om het samenleven een beetje beter te maken. Mensen vervelen mij nooit. Ik hoop dat jij je hierin thuis voelt.
Wil je reageren? Graag. Wil je contact opnemen voor ondersteuning in je eigen ontwikkelingsproces?
Je bent van harte welkom. Jan Witkamp
